Legalizacja pobytu – Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedstawicieli samorządu terytorialnego, przedstawiamy informację o wyzwaniach, jakie stawia przed sektorem samorządowym obecna sytuacja społeczno – polityczna. W serii kolejnych artykułów poruszone zostaną takie kwestie jak:

• Legalizacja pobytu na terytorium RP na podstawie Specustawy <= ten artykuł właśnie czytasz
• Formy pomocy obywatelom Ukrainy
• Zagadnienia z zakresu prawa oświatowego
• Świadczenie pracy i prowadzenie działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy
• Zagadnienia z zakresu gospodarki finansowej JST

Licząc, że niniejsze opracowanie przyczyni się do pełniejszego zaspokojenia potrzeb uchodźców oraz ułatwi realizację obowiązków pracownikom sektora samorządowego – zapraszamy do lektury.

Kogo dotyczą przepisy Specustawy?

Jeśli dany przepis nie stanowi inaczej w sposób wyraźny, ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, zwana dalej Specustawą, reguluje sytuację prawną:

• obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa,
• obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium RP,
• nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela Ukrainy, o ile przybył on na terytorium RP z terytorium Ukrainy w związku z tymi działaniami wojennymi.

Legalizacja pobytu na terytorium RP na podstawie przepisów Specustawy

Za legalny uznaje się pobyt obywatela Ukrainy, a także jego małżonka, nieposiadającego ukraińskiego obywatelstwa, który przybył legalnie na terytorium RP z terytorium Ukrainy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy i deklaruje zamiar pozostania w RP.

Pobyt ww. osób na terenie RP uznaje się za legalny w okresie do dnia 24 sierpnia 2024 r.

Nadanie numeru PESEL

Obywatel Ukrainy, którego pobyt jest uznany za legalny, może ubiegać się o uzyskanie numeru PESEL w dowolnym urzędzie gminy. Nadanie numeru PESEL następuje na wniosek złożony osobiście. Profil zaufany może być procedowany równocześnie z nadaniem numeru PESEL. W tym celu konieczne jest, aby we wniosku zostały wypełnione dane i wyrażona zgoda z pkt. 3 wniosku.

Podpis na wniosku składa:

• wnioskodawca, a w przypadku osób nie posiadających pełnej zdolności do czynności prawnych wniosek może złożyć jedno z rodziców, opiekun tymczasowy ustanowiony przez sąd opiekuńczy, kurator lub osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem.
• osoba, która ukończyła 12 rok życia podpisuje się pod wnioskiem własnoręcznie (oprócz podpisu wnioskodawcy), chyba że jest to niemożliwe. Wówczas pracownik przyjmujący wniosek zamieszcza na wniosku adnotację o przyczynach braku podpisu.

Dane wpisywane do wniosku podlegają transliteracji.

Odciski palców są pobierane od osoby, której wniosek dotyczy. Odcisków nie pobiera się jednak od osoby poniżej 12. roku życia oraz osoby, u której jest to fizycznie niemożliwe.

Fotografia obowiązkowo załączana do wniosku musi spełniać wymogi określone w art. 29 ustawy o dowodach osobistych, a więc musi być:

• kolorowa,
• o wymiarach 35 x 45 mm,
• wykonana na jednolitym jasnym tle, z równomiernym oświetleniem, o dobrej ostrości, odwzorowująca naturalny kolor skóry,
• wykonana nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku.

Nadto, fotografia powinna:

• obejmować wizerunek od wierzchołka głowy do górnej części barków, tak aby twarz zajmowała 70-80% fotografii,
• przedstawiać osobę w pozycji frontalnej, z zachowaniem symetrii w pionie,
• odzwierciedlać w sposób niebudzący nieuzasadnionych wątpliwości wizerunek osoby ubiegającej się o wydanie dowodu osobistego,
• przedstawiać osobę patrzącą na wprost, o naturalnym wyrazie twarzy, zamkniętych ustach, twarzy nieprzysłoniętej włosami, o widocznych brwiach, oczach i źrenicach (wymóg nie dotyczy osób do 5. roku życia, osób, których stan zdrowia nie pozwala na spełnienie tych wymogów oraz osób, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności),
• co do zasady przedstawiać osobę bez nakrycia głowy oraz bez okularów z ciemnymi szkłami (z zastrzeżeniem wyjątków sformułowanych w art. 29 ust. 4 i 5 ustawy o dowodach osobistych).

Potwierdzanie tożsamości wnioskodawcy odbywa się na podstawie:

• dokumentu podróży,
• Karty Polaka
• innego dokumentu ze zdjęciem umożliwiającego ustalenie tożsamości (nie musi to być więc dokument tożsamości w rozumieniu polskich przepisów)
• dokumentu potwierdzającego urodzenie – w przypadku osób, które nie ukończyły 18. roku życia

Dopuszczalne są dokumenty unieważnione (w tym po upływie daty ważności), o ile umożliwiają ustalenie tożsamości osoby. W przypadku braku dokumentów, o których mowa powyżej, potwierdzenie tożsamości następuje na podstawie oświadczenia. Kopia dokumentu tożsamości, na podstawie którego zweryfikowano tożsamość lub oświadczenie w tym przedmiocie jest przechowywana wraz z wnioskiem.

Weryfikacja danych osoby, której ma zostać nadany numer PESEL, następuje z wykorzystaniem rejestru udostępnionego przez Komendanta Głównego Straży Granicznej (dalej „rejestr KGSG”). W rejestrze tym zamieszczane są m.in. dane o dacie przekroczenia granicy i o dokumencie stanowiącym podstawę takiego przekroczenia. Ponadto sam fakt występowania osoby ubiegającej się o numer PESEL w tym rejestrze potwierdza jego przybycie do Polski z terytorium Ukrainy.

Odmowa nadania numeru PESEL następuje, jeżeli:

• fotografia nie spełnia wymagań określonych wcześniej;
• nie zostały pobrane odciski palców, a ustawa nie zwalnia z obowiązku ich pobrania (poniżej 12. roku życia lub fizyczna niemożliwość pobrania);
• potwierdzenie tożsamości nastąpiło na podstawie oświadczenia (a więc wobec braku jakichkolwiek dokumentów), a weryfikacja danych w rejestrze KGSG ujawniła, że przekraczając granicę wnioskodawca legitymował się określonym dokumentem.