„Limit czasowy” na orzeczenie nieważności decyzji administracyjnej

Kancelaria SDO Legal reprezentowała klienta w postępowaniu, które toczyło się ze skargi kasacyjnej klienta przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w Warszawie (dalej jako: NSA) i dotyczyło stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta Miasta Szczecin, wydanej 23 stycznia 2009 r., zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej Inwestorowi pozwolenia na budowę.

Po wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej jako: WSA) z dnia 31.08.2021 r. utrzymana została w mocy decyzja Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (dalej jako: GINB) z dnia 11 marca 2021 r., stwierdzającą nieważność ww. decyzji Prezydenta Miasta Szczecin z 2009 r.

Skarżący kasacyjnie, w toku postępowania, jako kwestię sporną przedstawiali przede wszystkim kwestię dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta w kontekście przesłanek negatywnych, zwłaszcza w kontekście upływu znacznego okresu od jej wydania. Choć na etapie postępowania administracyjnego brak było przepisu zakazującego stwierdzenia nieważności decyzji starszych niż 10 lat, to od 12 maja 2015 r. istniał wyrok TK, stwierdzający za niezgodne z konstytucją, aby decyzje nawet zawierające rażącą wadę prawną nie miały cenzusu czasowego ograniczającego stwierdzenie nieważności.

Odnosząc się do treści ww. skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, w treści uzasadnienia wyroku z dnia 07 marca 2023 r., podzielił poglądy skarżących i opowiedział się za tym, że skoro decyzja Prezydenta z dnia 23 stycznia 2009 r. stała się podstawą nabycia prawa (i to nie tylko przez inwestora, ale też nabywców lokali, w tym skarżących) to uznać należy, że jej ewentualne wzruszenie w trybie nieważności powinno uwzględniać wskazania wyroku Trybunału Konstytucyjnego (dalej jako: TK) P 46/13 z 12 maja 2015 r.

W dalszej treści uzasadnienia ww. wyroku tut. Sąd doszedł do przekonania, że zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję GINB z marca 2021 r. należy uchylić, ponieważ TK w wyroku stwierdził, że musi istnieć „limit czasowy” na orzeczenie nieważności decyzji. Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w tym fragmencie wyroku, w którym NSA wskazał, że: „ ze wskazanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego czytelnie wynika potrzeba istnienia przedawnienia na obszarze prawa administracyjnego, w tym także przedawnienia do domagania się stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a […] Żądanie stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. powinno znajdować swój kres w dążeniu do osiągnięcia, wynikającego z art. 2 Konstytucji RP, stanu prawności prawa oraz zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Z tego właśnie powodu wyrok P 46/13, powinien być punktem odniesienia dla oceny legalności każdej indywidualnej sprawy administracyjnej”. Przenosząc powyższe rozważania w realia omawianej sprawy NSA uznał, że skoro od daty doręczenia decyzji Prezydenta z dnia 23 stycznia 2009 r. upłynęło 10 lat to zachodzą podstawy do stosowania art. 156 § 2 kpa i art. 158 § 2 kpa, ponieważ w przypadku decyzji takiej jak ta, której dotyczyło postępowanie (stanowiącej podstawę nabycia prawa) jest to niezbędne, by zapewnić realizację ww. wyroku TK. Orzeczenie w sposób odmienny byłoby więc (jak można wywnioskować z, zawartych w przedmiotowym wyroku, rozważań Sądu) niezgodne z Konstytucją RP.

Dodatkowo NSA podniósł, że nie jest tak, iż w okresie od momentu wydania wyroku TK (w którego treści stwierdzona została niezgodność danego przepisu ustawy z Konstytucją) do czasu wprowadzenia „przepisu naprawczego” (jak miało to miejsce w niniejszym stanie faktycznym ale już po wydaniu ostatecznej decyzji w drodze nowelizacji kpa, wprowadzonej ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r.) należy uznać, że stan niekonstytucyjności nie istnieje i ignorować treść wyroku TK. Sąd zwrócił nadto uwagę, że w takiej, jak opisana wyżej, sytuacji to właśnie sądy powinny wydać takie rozstrzygnięcie, które w realiach konkretnej sprawy pozwoli na osiągnięcie w jak najwyższym stopniu stanu zgodności z obowiązującym prawem rozumianym jako całości, tzn. z uwzględnieniem Konstytucji RP. Dodatkowo Sąd wskazał, że skoro w okresie wydania zaskarżonych decyzji istniał stan niezgodności z Konstytucją w tym zakresie, w jakim art. 156 § 2 k.p.a. nie wyłączał dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa jeśli od jej wydania nastąpił znaczny upływ czasu to celem zaprowadzenia stanu zgodności z prawem należy uznać, iż moc wiążącą ma w tym zakresie wyrok TK z 12 maja 2015 r., w którego treści stwierdzono, że istnieje potrzeba istnienia „limitu czasowego” (przedawnienia) do domagania się stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 2 kpa, zaś stan niekonstytucyjności łączyć trzeba z upływem czasu od wydania decyzji, która „była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy” (jak miało to miejsce w omawianym stanie faktycznym).

Dokonując powyższych rozważań NSA przyznał rację skarżącym, że z uwagi na fakt, iż z przyczyn opisanych wyżej GINB powinien uwzględnić przy orzekaniu ograniczenie wynikające z art. 156 § 2 k.p.a. –  błędnie stwierdzona została nieważność decyzji Prezydenta Miasta Szczecin z dnia 23 stycznia 2009 r., w związku z czym zachodzi potrzeba uchylenia zaskarżonego wyroku i zaskarżonej decyzji.