Gdzie kończy się odpowiedzialność za błąd medyczny?

Kancelaria SDO Legal reprezentowała podmiot medyczny pozwany przez pacjenta. Spór sądowy dotyczył szkody jaką pacjent miał ponieść, w związku z błędem medycznym, który miał polegać na nieprawidłowym wyniku badania diagnostycznego wykonywanego przez Klienta. W ocenie pacjenta nieprawidłowa diagnoza wymusiła zbyteczne podjęcie radykalnego leczenia profilaktycznego polegającego na wycięciu narządów ciała.

Wysuwane przez pacjenta roszczenia obejmowały dwa żądania. Powód domagał się naprawienia szkody majątkowej rozumianej jako dochód utracony na skutek braku możliwości pracy zarobkowej. Dodatkowo powód dochodził zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci rozstroju zdrowia, w tym zdrowia psychicznego na skutek błędnej diagnozy i w ocenie pacjenta poddania się zbędnym zabiegom medycznym. Wartość przedmiotu sporu wynosiła około 650.000,00 zł.

Odpowiedzialność za błąd medyczny

Pod pojęciem błędu medycznego pomimo braku definicji legalnej tego pojęcia, w wypracowanym przez orzecznictwo i literaturę przedmiotu stanowisku, można rozumieć czynności lecznicze wykonywane niezgodnie z aktualnym stanem wiedzy i uznanymi standardami sztuki medycznej, podejmowane w zakresie terapii, diagnozy i profilaktyki chorób.

Nieprawidłowości najczęściej dotyczą:

• błędów diagnostycznych polegających na nieprawidłowej interpretacji wyników przeprowadzonych badań lub zaniechaniu przeprowadzenia diagnostyki,
• błędów terapeutycznych obejmujących nieprawidłowe leczenie,
• błędów technicznych polegających na niepoprawnej realizacji decyzji lekarskich,
• błędów organizacyjnych wynikających nieprawidłowej organizacji procesu leczenia na poziomie administracyjnym.

To właśnie pierwszy opisanych wyżej przykładów stał się podstawą roszczeń w przedmiotowej sprawie.

Dwie ścieżki obrony w zakresie błędu medycznego

Obrona podmiotu, któremu zarzucane jest popełnienie błędu medycznego na płaszczyźnie merytorycznej odbywać się może dwutorowo. W pierwszej kolejności poprzez wykazanie, że działanie podmiotu medycznego nie nosi znamion błędu tj. jest zgodne z zasadami sztuki i stanem wiedzy. Gdy jest to niemożliwe, bowiem błąd obiektywnie został popełniony należy dążyć do wykazania, że jeśliby nawet przyjąć, iż doszło do zdarzenia mogącego być kwalifikowanym jako błąd medyczny, to brak jest znamienności jego skutków dla pacjenta.

Trudność przedmiotowej sprawy polegała na tym, że w sposób nie ulegający wątpliwości wynik badania był błędny. W takim przypadku ciężar obrony musi zostać przeniesiony na pole wykazania, że pomimo błędnego wyniku badania (błąd medyczny), postawiona diagnoza i rekomendacje dalszego leczenia były prawidłowe a zatem błąd ten nie był znamienny w skutkach i nie spowodował uszczerbku w sytuacji pacjenta.

Przebieg postępowania

W ocenie pacjenta błędny wynik badania stanowił wyłączną podstawę dalszych działań lekarzy i doprowadził do niepotrzebnego poddania się zabiegom wycięcia narządów ciała. To właśnie to zdarzenie oraz świadomość istnienia obciążenia zdrowotnego wynikającego z błędnego wyniku badania miało przełożyć się bezpośrednio na zaistnienie szkody materialnej i niematerialnej.

Stanowisko SDO Legal reprezentującej pozwany podmiot wskazywało, że wynik badania był tylko jednym z czynników diagnostycznych uwzględnianych przy przedstawianiu określonego sposobu leczenia. Jednak uwzględniając pozostałe okoliczności i informacje o stanie zdrowia pacjenta, wskazane przez lekarzy działania profilaktyczne należy ocenić jako „złoty standard”, który nie tylko nie doprowadził do szkody, lecz uchronił przed rozwojem choroby nowotworowej.

Oprócz analizy szeregu zaprezentowanych w toku procesu dowodów z dokumentów oraz z zeznań świadków, celem uzyskania wiadomości specjalnych niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy, powołano biegłych czterech specjalności. Biegli w wydanych opiniach, pisemnych opiniach uzupełniających a nawet opiniach uzupełniających ustnych składanych na rozprawie potwierdzili merytoryczne argumenty przedstawiane przez SDO Legal w stanowisku procesowym.

Rozstrzygnięcie Sądu

W oparciu o tak zgromadzone dowody Sąd Okręgowy w Szczecinie przyjął, że nie sposób uznać, aby błędny wynik badania diagnostycznego stanowił samoistną podstawę działań lekarzy, choć jednocześnie nie sposób nie zauważyć, iż był on jednym z motywów wyrażenia przez pacjenta zgody na zaproponowany sposób leczenia. Jednocześnie Sąd podzielił stanowisko prezentowane przez SDO Legal i znajdujące oparcie w opiniach biegłych, że zastosowane przez lekarzy leczenie było prawidłowe, znajdowało podstawę w stanie zdrowia pacjenta a nadto uchroniło go przed wysokim prawdopodobieństwem rozwoju choroby nowotworowej. Przyjęta odpowiedzialność podmiotu leczniczego wynikała z tego, że pacjent swój wybór leczenia i zgodę oparł na błędnym wyniku diagnostycznym, co rzutowało na jego prawo do świadomej decyzji w tym zakresie. Należy bowiem zauważyć, że w ujęciu obowiązujących regulacji prawnych dotyczących praw pacjenta, pacjent ma prawo do pełnej swobody w decydowaniu o wyrażeniu zgody na zaproponowane sposoby leczenia, co obejmuje również prawo do odmowy leczenia pomimo uzasadnionych wskazań natury medycznej. Mając jednak na uwadze prawidłowość zastosowanego przez lekarzy leczenia jak również, że znajdowało ono podstawę w stanie zdrowia pacjenta a nadto uchroniło go przed rozwojem choroby nowotworowej Sąd w znacznej części oddalił powództwo a na rzecz Klienta SDO Legal został zasądzony odpowiedni zwrot kosztów postępowania. Sąd Apelacyjny w Szczecinie podtrzymał wyrok wydany przez Sąd Okręgowy, co sprawiło, że sprawa została prawomocnie zakończona.

Komentarz SDO Legal

Podmiot udzielający świadczeń medycznych za błąd medyczny odpowiada na zasadzie winy. Dlatego dla powstania odpowiedzialności niezbędne jest wykazanie:

1. zdarzenia wyrządzającego szkodę kwalifikowanego jako błąd medyczny (np. błędne badanie, diagnoza, niezgodny z regułami sztuki sposób leczenia)
2. szkody czyli ujemnych następstw w majątku poszkodowanego lub też w jego sferze osobistej w postaci cierpień, krzywdy
3. związku przyczynowego pomiędzy błędem medycznym a szkodą.

Trzy wskazane wyżej przesłanki muszą wystąpić łącznie.

W przypadku zaistnienia ww. odpowiedzialności, poszkodowany pacjent może domagać się od podmiotu leczniczego naprawienia szkód wyrządzonych błędem medycznym poprzez zapłatę odszkodowania (za szkody majątkowe np. utracony zarobek, zwrot kosztów leczenia, rehabilitacji, leków, opieka osób trzecich) lub zadośćuczynienia (za krzywdy i cierpienie np. ból, zmniejszenie się widoków na przyszłość, konieczność rezygnacji z dotychczasowego trybu życia).

W przedmiotowej sprawie największym problemem natury prawnej był fakt, iż niezaprzeczalnie do błędu po stronie podmiotu leczniczego doszło (błędny wynik badania diagnostycznego), co już na wstępie pozbawiało możliwości obrony poprzez wykazywanie, że do błędu medycznego nie doszło.

Choć odpowiedzialność wydawała się przesądzona, to rozwiązaniem była obrona w postaci argumentacji zmierzającej do wykazania braku doniosłości zaistniałego błędu dla zdrowia pacjenta. Taki sposób działania wymagał wieloaspektowej analizy zagadnienia na polu medycznym i prawnym a z procesowego punktu widzenia, wykazania m.in. za pomocą opinii biegłych kilku specjalności.

Powyższe pozwoliło zminimalizować negatywną ocenę zaistniałego błędnego wyniku badania diagnostycznego, co przy jednoczesnym wykazaniu prawidłowość zastosowanej terapii oraz jej pozytywnego, profilaktycznego wpływu na zdrowie pacjenta, dało efekt w postaci korzystnego rozstrzygnięcia sądowego.